Діни білім  және  құқықтық  жауапкершілік — қоғамдағы әрбір жеке  тұлғаның діни сенімдеріне негізделген құқықтары мен міндеттерін реттейтін екі маңызды саланы білдіреді.  Бұл мәселелер дін мен құқықтық жүйенің  арасындағы өзара байланысты түсінуге көмектеседі.

  Діни білім — адамның діни сенімдері мен тәжірибесін тереңдетуге, діни мәтіндер мен дәстүрлерді зерттеуге арналған білім саласы. Ол діннің негіздерін, рухани тәжірибелерді, діндарлықты және әртүрлі діни дәстүрлер мен ғұрыптарды түсінуге бағытталған. Әрбір діннің өзіне тән философиясы мен принциптері бар. Діни білім діннің негізгі қағидаларын түсінуге мүмкіндік береді. Діни білім жеке тұлғаның қоғамдағы құқықтары мен міндеттерін түсінуіне ықпал етеді, өйткені кейбір діндер өз адалдарын белгілі бір құқықтық нормаларға сай әрекет етуге шақырады.

 Құқықтық жауапкершілік — жеке тұлғаның өз әрекеттеріне немесе әрекетсіздігіне байланысты заң алдындағы міндеттемелері мен жауапкершіліктерін білдіреді. Бұл құқықтық сала адамның іс-әрекетінің қоғамдағы және мемлекеттегі құқықтық нормаларға сәйкес келуін қадағалайды.

Діни білім мен құқықтық жауапкершілік арасындағы байланыс  мынадай түрде көрінеді:

Кейбір діни нормалар мен құқықтық нормалар бір-біріне сәйкес келеді, мысалы, әділеттілік, адалдық, адам құқықтарын құрметтеу, бірақ олар әртүрлі көзқарастардан туындайды. Кейбір жағдайларда діни қағидалар мен мемлекеттің заңдары арасындағы қарама-қайшылықтар болуы мүмкін, мысалы, діни негіздегі заңдар адам құқықтары мен еркіндіктеріне қатысты мәселелерді шектеуі мүмкін. Діни білімнің маңызды элементі болып, құқықтық жауапкершілікті түсіну және оны орындау болып табылады. Бұл дін мен құқықтың жеке тұлға өмірінде және қоғамда маңызды рөл атқаратынын көрсетеді. Діни білімнің қоғамдағы маңызы зор, себебі ол адамға моральдық құндылықтар мен этикалық нормаларды қалыптастыруға ықпал етеді. Діни білім адамды өз әрекеттері мен шешімдерін жауапкершілікпен қабылдауға үйретеді. Қоғамдағы әртүрлі діндер мен сенімдер арасындағы үйлесімділік пен бейбітшілікті сақтау үшін діни білімнің мәні ерекше. Діни білім қоғамдық тәртіп пен үйлесімділікті сақтау үшін маңызды, себебі ол адамдарды өзара құрметтеуге, әділдікке және бейбітшілікті сақтауға үйретеді.

         Діни білім мәдениет пен дәстүрлердің дамуына ықпал етеді. Әрбір дін өз тарихы, әдебиеті және философиясымен қоғамды қалыптастырады.

Құқықтық жауапкершілік көбінесе мемлекет пен қоғамның заңдары арқылы реттеледі, бірақ діни тұрғыдан да белгілі бір жауапкершілік сезімі бар. Көптеген діндер қоғамның заңдарын сақтауға, әділеттілікке және адам құқықтарын қорғауға шақырады. Діни білімнің құқықтық жауапкершілікке әсері адамдардың күнделікті өмірінде, еңбек құқықтары мен басқа да заңдық мәселелерде көрінеді.

Діни білім адамды өз іс-әрекетінің салдарын түсінуге және қоғам алдындағы жауапкершілікті сезінуге тәрбиелейді. Мысалы, кейбір діндер кедейлер мен мұқтаждарға көмек көрсету міндетін мойындатады, бұл азаматтық міндеттемелермен де сәйкес келеді. Діни білім мен құқықтық жауапкершілік арасындағы өзара ықпал адамның жеке және қоғамдық өмірінде көрінеді. Құқықтық нормалар мен діни ұстанымдар бір-бірімен қақтығысуы мүмкін, бірақ олар көбінесе адамның құқығы мен моральдық ұстанымдарын сақтау арқылы теңгеріліп отырады. Әрбір адам өз дінін таңдау құқығына ие болуы тиіс. Бұл құқық көптеген елдердің Конституциясында бекітілген. Алайда, құқық адамдардың діни сенімдерін басқаларға жүктеу немесе оларды қысыммен өзгерту сияқты әрекеттерге жол бермеуі керек.

Діни білім мен құқықтық жауапкершілік арасындағы байланыс — жеке тұлғаның қоғамдық ортадағы әрекеттерін реттеу үшін маңызды екі негіз. Діни білім адамның моральдық және этикалық нормаларды түсінуіне, ал құқықтық жауапкершілік қоғам мен мемлекеттің заңдарына сәйкес әрекет етуге бағытталған. Екі саланың үйлесімді дамуы қоғамдағы бейбітшілік, әділдік және тәртіпті қамтамасыз етеді. Діни білімнің қоғамда құқықтық тәртіпке ықпалы үлкен. Әрбір дін өз адалдарын моральдық ұстанымдарға, әділдікке және қоғамдағы жалпы тәртіпті сақтауға шақырады. Бұл діни қағидалар құқықтық жауапкершіліктің қалыптасуына маңызды әсер етуі мүмкін. Діни білім мен құқықтық жүйе арасында кейде қарама-қайшылықтар болуы мүмкін.Көптеген діндер адамзаттың жалпы құқықтары мен міндеттерін реттейтін қағидаларды қамтиды. Бұл қағидалар адамды қоғамда дұрыс әрекет етуге, қоғамның тыныштығын сақтауға және әрбір тұлғаның құқықтарын қорғауға шақырады. Діни білім адамды әділдікке, теңдікке және қоғамдағы басқа адамдарға құрметпен қарауға тәрбиелейді. Бұл құқықтық жауапкершіліктің негізін құрайды, өйткені әрбір адамның тең құқылы екенін қабылдау қоғамдағы әділеттілікті сақтауға көмектеседі. Діни білім адамның моральдық нормаларын қалыптастыруға, ал құқықтық жауапкершілік оны нақты заңдарға сәйкес әрекет етуге үйретеді. Құқықтық жүйе мен діни қағидалар арасында белгілі бір үйлесім болған жағдайда ғана қоғамдағы құқықтық тәртіп сақталады. Діни білім азаматтық қоғамның дамуына үлкен әсер етеді, себебі ол қоғамдағы жеке тұлғалардың құқықтары мен міндеттерін түсінуге және әлеуметтік нормаларды орындауға ықпал етеді.

Діни білім адамның жеке емес, сондай-ақ қоғам алдындағы жауапкершілігін түсінуге бағытталған. Көптеген діндер қоғамдық қызметке, көмек көрсетуге, мейірімділік пен әділеттілікке шақырады. Діни қауымдар өз мүшелеріне құқықтық жауапкершіліктерді мойындатуға, сондай-ақ қоғамның жалпы заңдарын сақтауға бағытталған. Діни білім бұл жерде қоғамды өзара құрметпен, әділдікті сақтай отырып дамытуға ықпал етеді.Діни білім мен құқықтық жауапкершілік — бұл жеке тұлғаның қоғамдағы орны мен ролін анықтайтын маңызды екі аспект. Діни білім адамды моральдық тұрғыдан тәрбиелеп, оны жауапкершілікке, әділдікке және қоғам алдындағы міндеттерін орындауға шақырады. Құқықтық жауапкершілік заң алдындағы міндеттемелерді орындауға негізделсе де, діни білім оны рухани тұрғыдан нығайтуға ықпал етеді. Осы екі сала арасындағы үйлесімділік қоғамда бейбітшілікті, әділеттілікті және тыныштықты сақтауға көмектеседі.

Ұ.Тұрсын            

Заңгер маман