Қазақстан – зайырлы  мемлекет. Бұл қағида ҚР Конституциясында нақты бекітілген және мемлекет дамуының басты негіздерінің бірі болып саналады. Зайырлылық ұғымы кейде қате түсініліп жатады. Ол дінсіздік немесе руханияттан бас тарту емес. Керісінше, бұл – әр  азаматтың діни сенім бостандығын, ар-ождан еркіндігін құрметтейтін, барлық дін өкілдеріне тең мүмкіндік беретін құқықтық ұстаным болып табылады.

Зайырлы қоғамда мемлекет дін істеріне араласпайды, бірақ оның заң шеңберінен шықпауын қадағалайды. Бұл – діни  экстремизм мен радикалды ағымдардың алдын алу үшін жасалған қажетті қадам. Себебі кез келген қоғамда діни еркіндік пен қоғамдық қауіпсіздік арасындағы тепе-теңдікті сақтау аса маңызды.  Ал рухани ұстаным – бұл  адамның ішкі дүниесі, өмірге деген көзқарасы, адами құндылықтарға деген құрметі. Ол тек дінмен шектелмейді. Адамгершілік, әділет, мейірім, жауапкершілік секілді қасиеттер де рухани биіктіктің көрінісі. Дін – осы  құндылықтарды тереңдетіп, өмірлік ұстанымдарға айналдырудың бір жолы.

Бүгінгі қоғамда рухани ізденіс күшейіп келеді. Әсіресе жастар арасында. Бұл – құптарлық  үрдіс. Алайда ол ізденіс дұрыс бағытта жүруі тиіс. Қоғам тек заңға емес, санаға сүйеніп дамиды. Сондықтан мектеп, отбасы, дін өкілдері және ақпарат құралдары бірігіп, жастарға рухани тәрбие мен құқықтық түсінікті қатар беруі қажет. Жалған діни ағымдардан сақтану – зайырлы  қоғамның басты міндеті.

Зайырлылық  пен руханилық бір-біріне қарсы емес, керісінше – толықтырып  тұратын ұғымдар. Зайырлы қоғам – еркіндік  пен тәртіптің кепілі болса, рухани ұстаным – адамдық  биіктіктің негізі. Осы екеуінің үндестігі – тұрақты,  саналы әрі өркениетті қоғамның басты тірегі.

Зайырлылық пен руханиятты бір-біріне қарсы қою – қате  түсінік. Керісінше, олар үйлесім тапқанда ғана қоғам тұрақты дамиды. Мемлекет заң арқылы тәртіп пен әділдікті қамтамасыз етсе, рухани ұстанымдар тұлғаның ішкі мәдениетін қалыптастырып, адами қарым-қатынастың тазалығын сақтайды.

Зайырлы қоғам – әр  адамға еркін ой мен сенім мүмкіндігін беретін орта. Рухани  ұстаным – сол  еркіндікті дұрыс қолдануға жол сілтейтін ішкі бағдар. Осы екеуінің теңдігі мен үйлесімі – дамыған, мәдениеті жоғары, тұрақты қоғамның кепілі. Еліміздің рухани негіздері – ғасырлар бойы қалыптасқан дәстүрлер, мәдениет, дін мен адамгершілік құндылықтар арқылы айқындалады. Осы екі ұғым – зайырлылық пен рухани ұстаным – бір-біріне қарама-қайшы емес, керісінше, бірін-бірі толықтыратын маңызды категориялар.

Зайырлы қоғам – бұл ашық, толерантты, заңға бағынатын, әр адамның сеніміне құрметпен қарайтын қоғам. Ал рухани ұстаным – сол қоғам мүшелерінің ішкі мәдениеті мен адамгершілік бейнесі. Екеуі бірге үйлескенде ғана Қазақстан халқының болашағы жарқын, рухани бай әрі татулыққа негізделген болмақ.

 

 Ұ.Тұрсын

 

Түркістан облысының дін істері басқармасының 

«Дін мәселелерін зерттеу орталығы»

КММ-нің маманы