Қазіргі таңда әлем елдерінде болып жатқан түрлі саяси, діни және әлеуметтік өзгерістер қоғам өміріне елеулі ықпал етіп отыр. Бұл үрдістен Қазақстан да тыс қалған жоқ. Соңғы жылдары әсіресе радикалды идеологиялардың таралуы және олардың қоғамның рухани тыныштығына тигізіп жатқан әсері алаңдаушылық туғызып отыр. Радикализм – бұл адамдардың қандай да бір идеяны немесе көзқарасты шектен тыс, төзімсіз түрде қолдауы, сол идея үшін өзге ой-пікірлерді мойындамауы және кейде зорлық-зомбылық әрекеттерге баруы. Бұл құбылыс әсіресе рухани әлсіреген, тұрақсыз әлеуметтік ортада жиі байқалады.  

Радикалды идеология ең алдымен адамның санасын улайды. Ол адамдарды шынайы дін мен оның гуманистік негіздерінен алшақтатып, дінді теріс түсінуге жетелейді. Мұндай идеологияның ықпалындағы адам тек өз ұстанымын ғана дұрыс деп санап, басқаларды жау санауға бейім болады. Соның салдарынан адамдар арасында алауыздық, қоғамда бүлік пен тұрақсыздық пайда болады. Бұл рухани қауіпсіздікке тікелей төнген қауіп деп айтуға толық негіз бар. Себебі рухани қауіпсіздік – қоғамдағы ішкі келісімнің, толеранттылықтың, діни және ұлттық татулықтың тірегі.Қазақстан – көп ұлтты, көп конфессиялы мемлекет. Мұндай елде ішкі тұрақтылық пен бейбітшілікті сақтау аса маңызды. Бірақ радикалды идеологиялар дәл осы келісім мен бірлікті бұзуға тырысады. Олар жастарды өз қатарларына тартып, оларға жалған уәделер береді, шындыққа жанаспайтын идеяларды саналарына сіңіреді. Әсіресе, интернет кеңістігінде радикалды мазмұндағы ақпараттардың көптеп таралуы бұл проблеманы одан әрі күрделендіре түсуде. Білімсіз, өмірлік тәжірибесі аз жастар мұндай ақпаратқа тез сеніп, адасушылық жолына түсіп кетуі мүмкін.

Бүгінде интернет пен әлеуметтік желілер радикалды идеялардың таралуына кең мүмкіндік беріп отыр. Жалған уағызшылар, діннің атын жамылған ұйымдар жастарды арбай отырып, олардың сенімін теріс мақсатқа пайдаланады. Әсіресе діни сауаты төмен, әлеуметтік жағдайы әлсіз, болашағына сенімсіз жастар радикалды ағымдардың оңай олжасына айналып жатады. Бұл жағдай қоғамда діни фанатизм мен төзімсіздіктің көбеюіне әкеліп, ұлттық бірлікті әлсіретеді.

Рухани қауіпсіздікті сақтау үшін бұл мәселеге тек құқықтық тұрғыдан емес, кешенді түрде қарау қажет. Бірінші кезекте жастардың діни сауатын арттыру маңызды. Мектептер мен жоғары оқу орындарында дін туралы дұрыс түсінік беретін пәндер енгізіліп, жастарға салт-дәстүр мен ұлттық құндылықтардың негізінде тәрбие берілуі тиіс. Сонымен қатар отбасында берілетін тәлім-тәрбие, ата-ананың үлгісі де баланың санасының қалыптасуына үлкен әсер етеді. Жастар өз тарихын, мәдениетін, тілін және рухани байлығын білсе, ешқашан теріс жолға түспейді.

Мемлекет тарапынан да радикалды ағымдардың жолын кесу үшін ақпараттық түсіндіру жұмыстары үздіксіз жүргізілуі керек. Құқық қорғау органдары, дін істері жөніндегі мекемелер, қоғамдық ұйымдар бірлесіп әрекет еткенде ғана бұл күресте нәтижеге қол жеткізуге болады. Сонымен бірге мешіт имамдары мен діни сарапшылар да шынайы діннің бейбітшілікке, сабырлылық пен мейірімділікке шақыратынын кеңінен насихаттауы қажет.

Мұндай жағдайлардың алдын алу үшін қоғамда кешенді жұмыстар жүргізілуі тиіс. Ең алдымен жастарды теріс ағымдардан қорғау мақсатында сапалы діни білім беру маңызды. Сонымен қатар отбасында дұрыс тәрбие беру, мектеп пен жоғары оқу орындарында адамгершілік, төзімділік және патриоттық құндылықтарды насихаттау қажет. Мемлекет тарапынан да тиісті заңнамалық, ақпараттық және құқықтық шаралар жүзеге асырылуы тиіс. Діни бірлестіктер мен қоғамдық ұйымдар да бұл бағытта белсенді жұмыс жүргізуі керек.

Қоғамның рухани қауіпсіздігі – оның болашағының кепілі. Егер халықтың рухани дүниесі әлсіресе, мемлекет те әлсірейді. Сол себепті радикалды идеологияларға қарсы күрес тек қауіпсіздік шарасы емес, бұл – ұлттық тұтастықты, елдің келешегін сақтау жолындағы маңызды міндет. Әрбір азамат осы жауапкершілікті сезініп, ел бірлігін, рухани тұтастықты сақтауға өз үлесін қосуы тиіс. Тек сонда ғана біз тыныш, бейбіт, дамыған қоғамда өмір сүре аламыз.

Қорытындылай келсек радикалды идеологиялар рухани қауіпсіздіктің маңызды элементіне үлкен қауіп төндіреді. Олар қоғамның негіздерін бұзады, адамдардың бір-біріне деген сенімін жоғалтады, ұлттық бірлікті әлсіретеді. Осыған байланысты, әрбір азамат, қоғам, мемлекет радикализмнің алдын алу үшін бірлесіп жұмыс істеп, жастарды дұрыс бағытқа бағыттап, адамгершілік құндылықтарды нығайтуы қажет. Тек сол арқылы біз қоғамымыздың рухани қауіпсіздігін сақтап қаламыз.

 

Д.Арынбек

 

Түркістан облысының дін істері басқармасының                     

«Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-нің      

көмекші маманы