Ораза айы жер бетіндегі барша мұсылман қауымының қасиетті мерекесі. Ораза ұстау тек мұсылмандарда ғана емес өзге дін өкілдерінде де бар діни құлшылық. Ислам дінінде ораза бес парыздың бірі. Ораза мұсылмандар үшін жылына  бір рет отыз күн қатарынан ұстау арқылы орындалады. «Бақара сүресі», 183-185 аяттарда: «Рамазан – адам баласына тура жол және (ақ пен қараны) айыратын дәлел түрінде Құран түсірілген ай. Сендерден кім рамазан айында болса, ораза ұстасын. Ал, кім науқас, яки сапарда болса, басқа күндерде санын толтырсын. Алла Тағала сендерге оңайлық қалайды, ауыршылық қаламайды. Сендерді тура жолға салған Аллаға шүкіршілік етулерің үшін санын толықтырыңдар. Әрі Алланы ұлықтаңдар» деп бұйырады. Сондай-ақ Алла Тағала бұл айда мың айдан да хайырлы Қадір түні барын тағы басқа аяттарда айтады. Ораза адамға бірнеше тұрғыдан пайдалы. Ораза Құран айы деп жатамыз. Тиісінше осы айда Қасиетті Құран Кәрімде ең көп оқылатын ай. Осыған байланысты Имам ат-Тирмизиде Абдулла ибн Масғұдтан (р.а.) мынадай бір риуаят келтірген: «Мен Алла елшісінің қасында болғанда (с.а.с.): «Кімде кім Алланың кітабынан бір әріп оқыса, оған бір сауап беріледі. Ал бір сауапқа он сауап беріліп еселенеді. Мен «الم»-ді бір әріп деп тұрғаным жоқ. Алайда, «ا» (әлиф) жеке өзі бір әріп, «لام» (ләм) жеке басына бір әріп, «م» (мим) өз алдына бір әріп», – деп айтқандығын естіген едім дейді. Яғни ораза айында Құранды хатым ету арқылы көптеген сауапқа, ізгі жақсылыққа кенелуге болады екен. Қазіргі таңда еліміздің көптеген мешіттерінде кешкі тарауых намаздарында хатым Құран түсірілуде. Ақыретіне пайда іздеген жан болса тарауых намазына баруды ұсынамыз. Сондай-ақ ораза кешірім айы. Алла Елшісінің хадисінде: «Кімде-кім Рамазан айында шынайы сеніммен, сауабын үміт етіп, ораза ұстаса, оның бұрынғы жасаған күнәлары кешіріледі», – деп айтқан. Тағы бір хадисінде: «Рамазанның басы – рақым, ортасы – кешірім, соңы – тозақ отынан құтылу», – деген екен. Денсаулық сақтау саласының мамандары ораза ұстаған адам көптеген аурулардан алыс болатындығын айтады. Мәселен мынау аурулардан алыс болатындығын айтады:

–       Жасушалар жаңарып, ескілері жойылады

–       Қант ауруына тосқауыл болады

–       Артық салмақтан арылуға әсерін тигізеді

–       Тері ауруларына пайдалы

–       Тұз байлану аруына пайдалы

–       Қан қоюлануының алдын алады

–       Ағзаларды улы заттардан тазартады

–       Ас қорыту жүйесі дем алады

–       Жағымсыз тәуелділіктерден арылтады

–       Қан қысымын түсіріп, бас ауруының жазылуына пайдалы.

Сондай-ақ ораза айында жасалатын құлшылық кешкі тарауых намазы. Рамазан айында жиырма рәкәғат тарауих намазы оқылады. Тарауих араб тіліндегі «тәруиха» сөзінің көпше түрі. Қазақша демалу, тынығу деген мағынаны білдіріеді. Тәртібі бойынша әр екі не төрт тәкәғатта сәлем беріп намазды аяқтап ортасында зікір не салауат айту арқылы демалуға мүмкіндік алады. Тарауих туралы Алла Елшісі (с.а.с.): «Хақ Тағала сендерге оразаны парыз етсе, мен тарауих намазын сүннет еттім. Шын иман және ықыласпен Рамазан оразасын ұстаған және тарауих намазын оқыған адам күнәдан анадан жаңа туған нәрестедей пәк болып тазарады», – деген. Сондықтан ер және әйел кісінің жиырма рәкәғат тарауих намазын оқуы – сүннет муәккәдә. Бұл да болса ораза айының кешірім айы екенінің белгісі. Алла Елшісі өзінің көзі тірісінде сахабаларды жинап бір имамның артына ұйып оқуға шақырмаған. Тек Омар ибн әл-Хаттаб (р.а.) халифалық тұсында ғана мұсылмандарды бір имамның артына ұйып жамағат болып оқуға бұйырған және «бұл қандай жақсы бидғат» деген. Тарауых намазының рәкәғат санына байланысты бірнеше пікір бар. Бір топ мұсылмандар сегіз рәкәғаттан соң намазды аяқтап кетіп қалады. Ал басым көп ғалымдар әсіресе Ханафи фикһ ғалымдары тарауыхты жиырма рәкәғат екендігін белгілеген. Сондықтан да еліміздегі мешіттерде тарауых намазы 20 рәкәғат болып оқылады.

Жаратушының әрбір ісінде бізге жасырылған хикмет пен даналық бар. Кейбір мұсылмандар үшін ораза арықтап, салмақ тастаудың жолы болса кейбір мұсылмандар үшін Алла Тағаладан кешірім үміт етудің жолы. Алдағы келе жатқан Қадір түнінде Жаратқаннан үміт етіп еліміздің тыныштығын, отбасымыздың амандығын тілеп келесі ораза айына аман-есен жетуімізді жазсын.

 

 

 Қ.Қосмаханов

 

Түркістан облысы дін істері басқармасының

«Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-нің

теолог  маманы