Адам баласының қоғамдағы қадір-қасиетін, рухани деңгейін айқындайтын негізгі ұғымдардың бірі – ізгі іс. «Ізгі іс» дегеніміз – өзге адамға немесе қоғамға пайдасы тиетін, жүректен шыққан жақсылық, адамгершіліктің іске айналған көрінісі. Қазақ халқы ежелден «Жақсылық қылсаң, өзің үшін жасайсың», «Жақсы адам ел үшін туады» деп адамның құндылығын оның жасаған игі амалдарымен өлшеп келген. Шынайы адамдықтың биігі – айналасына жылулық сыйлап, жанына медет беріп, қажет кезінде қолдау көрсету.

Ізгі істердің адам өміріндегі орны ерекше. Ең алдымен, ізгілік адамның ішкі әлемін тазартатын күш. Жақсылық жасау – жүрекке тыныштық, көңілге кеңдік сыйлайды. Жаратылысынан мейірімге мұқтаж адам үшін кішкентай көмектің өзі үлкен қуат береді. Пайғамбар Мұхаммед (с.а.с.): «Жақсылықтың кішісі болмайды», – деп ізгі амалдың мөлшері емес, ниеті мен ықыласы маңызды екенін ескерткен. Демек, біреуге жылы сөз айту, қолынан жетектеу, көңілін сұрау – бәрі де ізгі істердің қатарында.

Қоғам да ізгі адамдардың арқасында көркейеді. Бір ауылда немесе бір ұжымда адамдар бір-біріне жанашыр болса, сол ортада сенім қалыптасады, ауызбіршілік артады. Ізгі іс адамдарды жақындастырып, татулықты нығайтады. Қайырымдылық шаралары, еріктілік қызметтері, мұқтажға қол ұшын созу – қоғамды дамытып, оның рухани деңгейін көтеретін әрекеттер.

Қазіргі заманда материалдық құндылықтар алға шыққанымен, адамдықты анықтайтын шынайы өлшем – адамның қандай қызмет еткені емес, қандай жақсылық жасағаны. Жоғары лауазым иесі болу, байлыққа ие болу – адамдықтың кепілі емес. Адамдықтың белгісі – қарапайымдылық, мейірім, адалдық және өзгеге пайда тигізе білу. Ұлы Абай: «Адамның адамшылығы – жақсы ұстаздан» деп, адамның адамға жасаған өнегелі ықпалын ерекше бағалаған.

Ізгі істер адам өмірін әсемдейді. Өмірдің ауыр сәттері әр адамның басынан өтеді. Жүрегі жаралы, өмірден түңілген жанға жылы сөз айтып, жұбаныш бола білу – ең үлкен жақсылықтың бірі. Мұндай кезде материалдық көмек емес, рухани қолдау маңыздырақ болады. Кейде бір ауыз жылы сөз немесе жанашыр адамның ілтипаты бүкіл адамның өмірге деген көзқарасын өзгертіп жібереді.

Өмірден түңілген адамға демеу бола алу – адамдықтың ең жоғары көрінісі. Өйткені бұл жерде тек қол ұшын созу ғана емес, оған үміт сыйлау, сенімін қайта ояту, өмірдің мәнін көрсету бар. Қазақта «Жақсының жүзі – жанға шипа» деген сөз бар. Әділ, жүрегі таза адамның жанында болған адамның көңілі жай тауып, бойына қуат кіреді. Міне, ізгі істің адамның рухани тірегіне айналатынының дәлелі осы.

Адамдардың арасындағы мейірім мен ізгілік – әлеуметтік қатынастардың өзегін құрайды. Ұжым ішінде, отбасында, қоғамда бір-бірін тыңдай алатын, қолдай алатын тұлғалар көбейген сайын, адамдардың көңілі тынышталып, күйзеліс пен жалғыздық азаяды. Өмірдің қиын кезеңінде сүйенер жан табылған адамның жүрегі қайтадан тіріліп, алдына мақсат қоя бастайды.

Сондықтан ізгі істер тек сыртқы әрекет емес, біреудің тағдырын жақсартып, өмірін өзгерте алатын үлкен күш. Адам адамға қуат, демеу, үміт бола алғанда ғана қоғам мейірімге толады. Қорытындылай келе, ізгі істер – адамдықтың өлшемі, қоғамның айнасы және жүректің жарығы. Жақсылық жасаған адам өзін де, өзгені де бақытқа жетелейді. Әр күнді бір игі амалмен бастау – адамдыққа апарар сенімді жол.

 

 Д.Зиябек  

 

Түркістан облысы дін істері басқармасы

«Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ           

теолог маманы