Адам баласының өмірінде намыс пен ар-ождан ерекше орын алады. Әсіресе, қазақ халқы үшін намыс – қасиетті ұғым. «Ер намысының құлы» деген сөздің мағынасы тереңде жатыр. Бұл ұғым ер жігіттің адалдық, жауапкершілік, батылдық секілді қасиеттерін бойына сіңіріп, өз елінің, ұлтының намысын қорғауға дайын болуын білдіреді. Ұлт тарихындағы батырлар мен билер, елін қорғаған жауынгерлер, қоғам қайраткерлері – барлығы да намысты ту етіп, ұлт мүддесін бәрінен биік қойған.

Қазақ халқы әрқашан ер намысын жоғары қойған. Ер жігіттің басты қасиеттерінің бірі – намысшылдық. Ол жеке адамның ғана емес, бүкіл халықтың абыройын білдіреді. Бабаларымыз «Ер жігіттің екі сөйлегені – өлгені» деп, сөзге беріктік пен намысты қатар ұстауды өсиет еткен. Намысты жігіт өз елінің, жерінің, отбасына деген жауапкершілігін сезінеді. Бұл қасиет әсіресе батырларымыздың ерлік істерінен айқын көрінеді.

Қазақ тарихында намысы үшін күрескен батырлар мен билер өте көп. Олар тек жеке бастары үшін емес, бүкіл ұлттың ар-намысын қорғады. Қабанбай батыр, Бөгенбай батыр, Наурызбай батыр сынды қолбасшылар ел тәуелсіздігі үшін жанын аямаған. Кенесары Қасымұлы қазақ хандығының тәуелсіздігін сақтап қалу жолында күрес жүргізген. Ахмет Байтұрсынұлы, Әлихан Бөкейхан, Міржақып Дулатов сынды Алаш қайраткерлері де қазақ халқының ұлттық намысын оятуға күш салған.

Ер азаматтың намысы ең алдымен оның отбасындағы рөлінен көрінеді. Отбасын асырау, қорғау, бала-шағасына дұрыс тәрбие беру – ер жігіттің басты міндеті. Бүгінгі таңда ер азаматтың намысын көрсетуі тек соғыс алаңында ғана емес, күнделікті өмірде, еңбек етіп, адал қызмет атқару арқылы да көрінеді. Ер адам жауапкершілікті сезініп, өз отбасын қамтамасыз етіп, қорғай білсе, ол да бір үлкен ерлік болып саналады.

Қазіргі заманда ер намысын сақтау – уақыт талабына сай жаңа мағынаға ие болуда. Бүгінгі қазақ жастары үшін намысты болу – білім мен ғылымға ұмтылу, ұлттық құндылықтарды сақтау, елдің дамуына үлес қосу, жауапкершілікті сезіну, жеке өмірінде адал болу сияқты қасиеттерден көрінеді. Өйткені нағыз намысты жігіт – ұлтының болашағы үшін еңбек етіп, өз білімі мен білігін ел игілігіне жұмсайтын азамат. «Ер намысының құлы» болу – бұл тек сөз емес, әрбір ер азаматтың өмірлік ұстанымы болуы тиіс.

Қазақ халқы үшін ер адамның намысы – тек жеке басының мәселесі емес, ол ұлттың намысына тікелей байланысты. Егер ер азамат намысын сақтай алса, ол өз отбасын да, елін де сақтайды. Ер жігіттің намысы – оның рухани күші, өмірлік ұстанымы. Намысын жоғалтқан ер азамат өз өмірін де, болашағын да бұлыңғыр етеді.      Сондықтан әрбір қазақ жігіті өз намысын жоғары қойып, әділдік жолында күресуі керек. Бұл – ата-бабалар аманаты, бұл – ұлттың болашағы.

Қазақ жігіттері үшін намысты сақтау – олардың рухани тазалығы мен батылдығына байланысты. Бүгінгі таңда көптеген жастар материалдық байлық пен даңқтың соңына түсіп, нағыз ер азаматтың қасиеттерін ұмытып жатады. Бірақ шынайы намыс – материалдық дүниелерде емес, ол адамның жүрегінде, санасында, жасаған ісінде. Ең бастысы, намысты жігіт өз халқының игілігі үшін еңбек ететін, әділетсіздікке төзе алмайтын, жақындарына қамқор болатын азамат болуы керек. Бұл – нағыз ер адамның белгісі.

Бүгінде ел намысын ойлайтын, халқының болашағы үшін аянбай еңбек ететін, білім мен қайраттылықты тең ұстайтын жігіттер қажет. Қазақ жастары өздеріне жоғары талап қоя білсе, қоғам да соғұрлым қуатты болмақ. Әрбір ер азамат өз күшіне сеніп, алған бетінен таймай, тек алға ұмтылуы керек.

Ер жігіттің намысы – оның ел алдындағы парызы. Бұл парызды адал атқару – әрбір азаматтың қасиетті борышы. Қай кезеңде, қай ортада болмасын, ер азамат өз ұлтының айбары, ар-ожданы мен намысының қорғаны болуға тиіс. Намысты азаматтар барда елдің еңсесі түспек емес, халқының да рухы биік болмақ.

 

 А.Құрманбек

 

Түркістан облысының дін істері басқармасының                      

«Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-нің                    

Теолог маманы