Қоғамдағы діни сауатсыздық – қазіргі заманның өткір мәселелерінің бірі. Дін – адамның рухани және моральдық дамуына ықпал ететін маңызды фактор болғанымен, оны дұрыс түсінбеу немесе бұрмалау әлеуметтік тұрақсыздыққа, адасушылыққа, тіпті қайғылы оқиғаларға әкелуі мүмкін. Діни сауатсыздықтың салдары жеке тұлғадан бастап, бүкіл қоғамға әсер ететін қауіпке айналады.

Діни сауаттылық – адамның діни білімін дұрыс түсініп, оны қоғам игілігіне пайдалана білуі. Ал діни сауатсыздық, керісінше, адамның теріс жолға түсуіне, жалған ақпаратқа сенуіне, өзіне және айналасына зиян тигізуіне әкеледі.

Діни сауатсыздықтың ең үлкен қауіптерінің бірі – рухани адасушылық. Дінді терең түсінбеу адамның өмірлік құндылықтарын бұрмалап, дұрыс бағытта дамуына кедергі келтіреді.

Мысалы, кейбір адамдар діни ілімдерді үстірт қабылдап, оны тұрмыс-тіршілігіне қалай енгізу керектігін білмейді. Мұндай жағдайларда олар діни рәсімдер мен сенімдерді сырттай ғана орындайды, бірақ оның мәнін түсінбейді. Бұл өз кезегінде фанатизмге немесе жалған діни ағымдарға қосылып кетуге әкелуі мүмкін.

Қазіргі таңда интернет арқылы түрлі деструктивті ағымдар мен радикалды идеялар таралып жатыр. Егер адамда терең діни білімі болмаса, ол мұндай ақпараттарды шынайы деп қабылдауы мүмкін.

Бұл әсіресе жастар үшін қауіпті. Діни сауатсыз жасөспірімдер ғаламтордан немесе күмәнді адамдардан діни ақпарат алып, оны тексерместен қабылдайды. Нәтижесінде олар радикализмге бейімделіп, қоғамнан оқшауланып кетуі мүмкін.Көп жағдайда діни сауатсыз адамдарды басқа біреулер оңай алдап, өз мүдделеріне пайдалануы мүмкін. Жалған уағызшылар, діни экстремистік топтар, секталар сауатсыз адамдарды өз қатарларына тарту үшін түрлі әдістерді қолданады.

Мысалы, олар діни сенімді дұрыс түсінбейтін адамдарды материалдық немесе рухани уәделермен қызықтырып, шындықты бұрмалап көрсетеді. Бұл жағдайда ол мұндай манипуляцияларға сеніп, өз еркінен айырылуы мүмкін.

Діни сауатсыздық тек жеке тұлғаға ғана емес, оның отбасына да әсер етеді. Дінді дұрыс түсінбейтін адамдар кейде өз отбасы мүшелеріне қатаң талаптар қояды немесе олардың діни көзқарастарын елемейді. Бұл отбасылық кикілжіңдерге алып келуі мүмкін.

Мысалы, кейбір ата-аналар діни білімсіздіктің салдарынан балаларын дұрыс тәрбиелей алмайды. Олар діни тәрбиені қатал ережелер арқылы енгізуге тырысып, баланың психологиялық күйіне мән бермейді. Бұл баланың діннен алшақтауына немесе керісінше, фанатизмге берілуіне әкелуі мүмкін.

Діни сауатсыздық ерлі-зайыптылар арасындағы қарым-қатынасты да әлсіретуі мүмкін. Кейбір адамдар діни білімсіздіктің әсерінен ері мен әйелінің міндеттерін дұрыс түсінбейді. Бұл ерлі-зайыптылар арасындағы түсініспеушілікке, тіпті ажырасуға алып келуі мүмкін.

Мысалы, ер адам діни сауатсыздығының кесірінен әйелін толыққанды адам ретінде қабылдамай, оған қысым көрсетуі мүмкін. Ал әйел адам діни міндеттерін дұрыс түсінбеген жағдайда, ерімен қарым-қатынасы шиеленісіп, отбасылық тұрақсыздық орын алады.

Діни сауатсыздықтың ең қауіпті салдарының бірі – радикализм мен экстремизмнің таралуы. Дінді дұрыс түсінбеген адамдар оған фанатизм тұрғысынан қарап, радикалды топтардың ықпалына түсуі мүмкін.

Қазіргі таңда экстремистік ұйымдар жастарды өз қатарларына тарту үшін түрлі әдістерді қолданады. Ұйымдардың идеологиясын қабылдап, заңсыз әрекеттерге бой алдыруда.

Мысалы, кейбір адамдар діни көзқарастары бойынша бір-бірін айыптап, қоғамда жікке бөліну үрдісі орын алуы мүмкін. Бұл қоғамдағы тұрақтылыққа қауіп төндіреді. Діни сауатсыздық ел ішіндегі тұрақсыздықты күшейтіп, қоғамда сенімсіздік пен қайшылықтардың артуына себеп болады. Бұл ұлттық бірлікке нұқсан келтіріп, мемлекеттің дамуын тежейді.

Діни сауатсыздықтың экономикалық салдары да бар. Кейбір адамдар жалған діни түсініктерге сеніп, жұмыс істеуден бас тартады немесе заңсыз әрекеттерге барады. Бұл олардың өз отбасының және қоғамның экономикалық жағдайына кері әсер етеді.

Мысалы, кейбір адамдар «тағдырға сену керек» деген ұранмен еңбектен бас тартады. Олар әрекет етудің орнына, тағдырға үміт артып, өздерінің және отбасының жағдайын нашарлатады.

Қорытынды

Діни сауатсыздық – жеке адамға, отбасыға және бүкіл қоғамға қауіп төндіретін маңызды мәселе. Ол рухани адасушылыққа, отбасылық кикілжіңдерге, радикализм мен экстремизмге алып келуі мүмкін.

Бұл мәселенің алдын алу үшін діни сауаттылықты арттыру қажет. Мемлекет пен білім беру жүйесі бұл бағытта белсенді жұмыс жүргізуі тиіс. Сонымен қатар, әрбір адам өз діни білімін толықтырып, оны дұрыс бағытта пайдалану үшін талпынуы керек. Тек осылай ғана біз сауатты, бейбіт және тұрақты қоғам құра аламыз.

 

 

 Ұ.Перден

 

Түркістан облысы дін істері

басқармасының «Дін мәселелерін

зерттеу орталығы» КММ-нің теолог маманы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тіркеу №