Діни құндылық – бұл адамның діни сенімдеріне негізделген моральдық және этикалық принциптер мен нормалар. Діни құндылықтар адамның дүниетанымын, мінез-құлқын, өмір салтын, қоғамдық және жеке қатынастарын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Олар, әдетте, әр түрлі діндердің қасиетті кітаптарында немесе діни ілімдерінде баяндалады және қоғамның моральдық негіздерін анықтайды.

 Діни құндылықтардың қоғамға әсері:

-Діни құндылықтар қоғамдағы моральдық нормаларды және тәртіпті сақтауға ықпал етеді. Олар адамдардың мінез-құлықтарын, тұрмыстық және қоғамдық қатынастарын реттейді.

- Діни құндылықтар қоғамдық тұрақтылықты қамтамасыз етуге көмектеседі, өйткені олар адамдарға өзара құрмет пен ынтымақтастықты насихаттайды.

- Діни құндылықтар мемлекет пен қоғамның құқықтық жүйесіне де әсер етеді, әсіресе дін мен мемлекет арасындағы қарым-қатынастарды реттеу кезінде.

         Діни құндылықтардың заңнамалық жүйеге ықпалы – бұл дін мен құқықтың өзара байланысын, сондай-ақ діннің қоғам мен мемлекеттік басқару жүйесіне әсерін зерттейді. Әсіресе, мемлекет пен діннің қатынасы әрбір қоғамда, әр елдің құқықтық жүйесіне ерекше ықпал ететіндіктен, бұл мәселе маңызды болып табылады. Діннің құқықтық жүйеге әсері көбінесе тарихи, мәдени және әлеуметтік факторларға байланысты болады. Әрбір қоғамның дін мен құқықтың өзара әрекеттесуі әртүрлі.

Бұл ықпалдың бірнеше негізгі аспектілері бар:

     Діни және моральдық құндылықтар: Діни құндылықтар заңдардың моральдық негізі ретінде қызмет етуі мүмкін. Бұл тұрғыда, дін айқындайтын моральдық бағыт-бағдар береді қоғамда не жақсы, не жаман екендігін.

        Құқықтағы діни әсерлер: Заң шығарушы орган, үкімет пен соттар кейде

діни көзқарастарды ескеріп, шешімдер қабылдайды. Бұл әсіресе мемлекет дінмен тығыз байланысты елдерде байқалады. Мысалы, діни мерекелерді немесе діни сенімдерге қатысты құқықтық нормалар болуы мүмкін.

        Діни құндылықтардың заңға әсері:  Діннің заңға әсері әртүрлі болуы мүмкін және бұл әр мемлекеттің Конституциясынан, заңдарынан және құқықтық жүйесінен көрініс табады. Діни құндылықтардың заңға ықпалы бірнеше  жолмен көрінеді.

         Жеке құқықтар мен бостандықтар: Кейбір мемлекеттерде діни сенімдер жеке құқықтар мен бостандықтардың негізі ретінде мойындалады. Мысалы, діни сенім еркіндігі адамның жеке таңдауы ретінде Конституцияда белгіленген болуы мүмкін.

         Діни құндылықтар қоғамдық тәртіпті сақтауда маңызды рөл атқарады. Заңдар діни сенімдерге құрмет көрсетуге және адамдардың жеке өміріне араласпауға бағытталуы мүмкін, бірақ олар діни нормалардың сақталуын қамтамасыз етуі де мүмкін. Діни құндылықтар мен заңнамалық жүйе арасында үйлесімділік болуы маңызды, өйткені діни сенімдер мен құқықтық нормалар кейде қарама-қайшы келуі мүмкін. Зайырлы мемлекеттерде діни сенімдер жеке тұлғаның таңдауы ретінде қарастырылады, және заңдар діннен тәуелсіз болуға тырысады. Бұл жүйеде мемлекет діннен бөлек жұмыс істейді, ал заңдарды тек қана қоғамның жалпы мұқтаждықтары мен нормалары реттейді. Діни құндылықтар адамның діни сенімін еркін таңдауына және оны жүзеге асыруына мүмкіндік береді. Бұл құқық көптеген демократиялық мемлекеттердің Конституциясында бекітілген.

         Діни құндылықтардың заңнамалық жүйеге ықпалы мемлекеттердің діни және мәдени ерекшеліктеріне байланысты өзгереді. Мемлекет пен діннің қарым-қатынасы қоғамдағы тәртіп, мораль және құқықтық жүйенің қалыптасуына үлкен әсер етеді. Сондықтан, дін мен құқықтың үйлесімділігі қоғамда тұрақтылық пен бейбітшілік сақтауға, адамдардың құқықтарын қорғауға маңызды рөл атқарады. Діни мемлекеттерде заңдар мен құқықтық жүйе көбінесе дінмен тығыз байланысты болады. Діни құндылықтардың заңнамалық жүйеге ықпалы әр елдің мәдениеті мен тарихына байланысты әртүрлі болады. Діни сенімдер мен құндылықтар қоғамның моральдық негізін қалыптастырып, заңдарды қабылдау және орындау кезінде маңызды рөл атқарады. Сонымен қатар, дін мен заңның үйлесімділігі азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауды қамтамасыз ету үшін маңызды. Әрбір мемлекет өзінің діни ерекшеліктеріне сәйкес заң шығару процесінде діни құндылықтарды ескеріп отыруы мүмкін.

 

Ұ.Тұрсын

 

Түркістан облысы дін істері

басқармасының «Дін мәселелерін

зерттеу орталығы» КММ-нің маманы