Қазіргі қоғамда рухани құндылықтарға бет бұру – маңызды үрдістердің бірі. Әсіресе жастар арасында дінге, діни білімге деген қызығушылық артып келеді. Алайда бұл жолға түсу – тек ниетпен шектелмейді, үлкен жауапкершілік пен жүйелі дайындықты қажет етеді.

Діни білім – адамның ішкі дүниесіне, дүниетанымына, өмірлік ұстанымына тікелей әсер ететін іргелі сала. Сондықтан бұл білімге жай қызығушылықпен немесе сыртқы ықпалмен емес, саналы шешіммен, терең оймен келу керек. Ең алдымен, адам бұл білімді не үшін алғысы келетінін, оның мақсатын өзі үшін анықтап алғаны жөн.

Діни білімге негіз болатын маңызды факторлардың бірі – зайырлы пәндерді меңгеру. Философия, тарих, логика, психология, құқық сияқты пәндер адамның ойлау қабілетін жетілдіреді. Бұл – діни мәтіндерге байсалды әрі сыни тұрғыдан қарауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, мұндай білім фанатизм мен біржақты түсініктен сақтайды.

Тағы бір маңызды мәселе – діни білім беретін мекеменің ресми, заңды болуы. Күмәнді, бейресми ортадан алынған білім кей жағдайда радикалды идеяларға жетелеуі мүмкін. Сондықтан білім алушылар тек мемлекет тарапынан рұқсат етілген, тіркелген оқу орындарын таңдағаны дұрыс.

Білім жолында жалғыз жүру – адасудың алғышарты. Сол себепті тәжірибелі, сабырлы, білімді ұстаздың жетекшілігімен оқу – өте маңызды. Сондай-ақ нақты теологиялық бағытты (мазхабты немесе ақида мектебін) ұстану жүйелі білім алуға және тұрақты ұстаным қалыптастыруға септігін тигізеді.

Ислам әдебиетінің негізгі бөлімі араб, парсы және көне түркі тілдерінде жазылған. Сондықтан түпнұсқа мәтіндерді дұрыс түсіну үшін сол тілдерді меңгеру үлкен артықшылық береді. Бұл – аудармадағы қателіктер мен бұрмалаушылықтардан сақтануға көмектеседі.

Діни білім – тек жаттап алу емес, түсініп, саралап, салыстыра білу. Әртүрлі пікірлер мен интерпретацияларға кездескенде, білім алушының сыни ойлау қабілеті қалыптасуы тиіс. Бұл – адасудан, манипуляциядан сақтанудың тиімді жолы.

Дін – тек өткеннің емес, қазіргі заманның да сұрақтарына жауап бере алуы керек. Сондықтан діни білімге ұмтылған адам бүгінгі қоғамдағы өзекті мәселелермен таныс болуы қажет. Бұл – дінді заманауи тілмен түсіндіруге және жастарға жақындатуға мүмкіндік береді.

Діни білім – жеке рухани даму ғана емес, қоғам алдындағы жауапкершілік. Білім алған адам – айналасына әсер ететін тұлға. Оның сөзі мен ісі қоғамдағы бейбітшілікке, төзімділікке, адамгершілік құндылықтарға сай болуы қажет.

Зайырлы мемлекет дінге қарсы емес. Керісінше, әр адамның діни сенім бостандығын қамтамасыз етеді. Бірақ дін талаптары мен мемлекеттік заңдарды шатастырмау – діни білім алушының құқықтық сауаттылығын көрсетеді. Бұл – дін мен мемлекеттің үйлесімді өмір сүруінің кепілі.

Кейбір жастар шетелдегі медреселерде немесе университеттерде білім алуға ұмтылады. Бұл пайдалы болуы мүмкін, алайда бірнеше маңызды факторды ескеру қажет:

• Тек ҚР Дін істері комитеті немесе Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы мақұлдаған оқу орындарын таңдау;
• Радикалды идеологияны насихаттайтын орталардан сақ болу;
• Шетел мәдениетіне бейімделу қиындықтарын ескеру;
• Елге оралған соң алған білімді отандық діни-құқықтық контекске бейімдей алмау қаупі.

Бүгінде Қазақстанда діни білім беру жүйесі біртіндеп дамып келеді. Мемлекет бекіткен талаптарға сай келетін бірнеше оқу орны жұмыс істейді:

• «Нұр-Мүбәрак» Египет ислам мәдениеті университеті (Алматы) – еліміздегі жетекші жоғары діни оқу орны. Мұнда теология, исламтану, дінтану мамандықтары бойынша мамандар даярланады.
• Республикалық имамдар даярлау орталығы (Астана) – діни кадрлар дайындауда мол тәжірибеге ие.
• Аймақтық медресе-колледждер (Қарағанды, Шымкент, Түркістан, Ақтөбе және т.б.) – орта діни білім береді.

Бұл оқу орындары Қазақстанның заңдарына, мәдениеті мен тарихи-діни ерекшеліктеріне сай мамандар даярлауға бағытталған.

Қорыта айтқанда, діни білім – терең таным мен жоғары жауапкершілікке негізделген сала. Оны дұрыс әрі пайдалы жолмен меңгеру үшін жоғарыда айтылған алғышарттарды ескеру қажет. Бұл білім тек рухани дамуға емес, тұлғалық және азаматтық қалыптасуға да зор үлес қосады. Ал сапалы діни білім – тұрақты қоғам мен рухани кемелденген ұрпақтың негізі.

 

 Г.Бекжан

 

Түркістан облысы дін істері басқармасы

«Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ           

теолог маманы