Адамзаттың даму тарихында адамгершілік құндылықтар мен адалдық маңызды орын алады. Бұл құндылықтар әрбір қоғамның моральдық негіздерін қалыптастырып, адамдардың бір-бірімен дұрыс қарым-қатынас жасауына ықпал етеді. Діни көзқарастар мен сенімдер адамдарға жақсы мен жаманды, дұрыс пен бұрысты айыруда бағыт береді, сондай-ақ адалдықтың әлеуметтік өмірдегі маңыздылығын түсіндіреді.

Діни сенімдер адам өмірінің барлық саласына терең әсер етеді. Әрбір дін өзінің ізбасарларына адалдық, әділдік, мейірімділік, төзімділік, кешірімділік және тағы басқа маңызды құндылықтарды үйретеді. Құран мен Інжілдегі адамгершілік қағидаларынан бастап, Буддизм мен Индуизмнің рухани көзқарастарына дейін әр дін адамдық мінез-құлықты жақсартуға арналған нұсқаулар ұсынады.

Мысалы, Исламда адалдық – негізгі моральдық қағидалардың бірі болып табылады. Иасауи бабамыз: «Сенген құлдар – адалдар, садақамен тұрады, дүние-мүлкін сарп етіп жұмақ хорын құшады. Құл Қожа Ахмет, білгейсің, Хақ жолына кіргейсің, Хақ жолына кіргендер: Хақ дидарын көреді» деген жолдарында Алланы Жаратушы ретінде білгендер адалдық пен садақаны жасайды, байлығын мұқтаждарға береді, нәтижесінде кемелденудің мұратына – Хақпен жүздесуге мүмкіндік алады дейді.

 Адалдықтың әлеуметтік тұрғыда үлкен мәні бар. Қоғамның рухани және моральдық дамуы үшін адамдардың өзара сенімі мен құрметі қажет. Егер әрбір адам адалдықты басты құндылық ретінде қабылдаса, онда қоғамда әділеттілік пен тыныштық орнайды. Адалдық қоғамдағы тәртіпті сақтаудың, әлеуметтік әділеттілік пен тұрақтылықтың негізі болып табылады.

Адал болу – бұл тек жеке тұлғаның ерік-жігері ғана емес, сондай-ақ бүкіл қоғамның дамуына үлес қосатын жауапкершілік. Егер адамдар бір-біріне сенімді болса, онда олар өзара байланыстарда алаяқтыққа, парақорлыққа, жалған ақпарат таратуға жол бермейді. Әрбір адам адал бола отырып, қоғамдағы әртүрлі мәселелерді шешуге мүмкіндік туғызады. Адамгершілік құндылықтар мен адалдықты сақтау әлеуметтік қатынастардың сапасын арттырады, сонымен қатар адамдар арасындағы үйлесімділік пен түсіністікке жол ашады.

Қазіргі қоғамда көптеген қиындықтар мен дағдарыстардың негізгі себебі – адамгершілік құндылықтардың әлсіреуі. Материалдық байлық пен мансапқа ұмтылу, жалған ақпараттың таралуы, әділетсіздік – мұның бәрі қоғамда адалдықтың жоғалуына әкеледі. Діни құндылықтар осы құбылыстармен күресуде маңызды рөл атқарады. Әрбір адам өз дінінің моральдық қағидаларына сүйене отырып, қоғамдағы әділетсіздіктерді азайтуға, бейбітшілік пен ынтымақтастықты нығайтуға үлес қосады.

Дін мен адалдық арасындағы байланыс қазіргі таңда да өзекті. Діни құндылықтар мен рухани тәрбиені басты назарда ұстай отырып, адам өз өмірін жақсартуға, қоғамға пайдалы болуға талпынады. Адалдықты ұстану арқылы әрбір адам өз айналасындағы адамдарға үлгі болып, қоғамдағы басқа да жақсы қасиеттердің дамуына ықпал етеді.

 

Қорытынды

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы: «Адал азамат дегеніміз – жақсы қасиеттерге ие болып, адал еңбек ететін және табысқа адал жолмен жететін адам. Яғни, адалдық пен әділдікті бәрінен биік қояды. 

Адалдық – қоғамдағы сенімділіктің, әділеттіліктің, және бейбітшіліктің негізі. Әрбір адам өзінің діни сенімі мен рухани құндылықтарына сүйене отырып, адалдықты өз өміріне енгізсе, қоғамда позитивті өзгерістер мен дамуға жол ашылады. Қоғам үшін адалдықты сақтап, адамгершілік құндылықтарды дәріптеу – бұл өмірлік қажеттілік, және ол әрбір адамның, әрбір қоғам мүшесінің міндеті болуы тиіс.

 

 

Қ.Молдабек      

Теолог маман