Дін – тарихтың барлық кезеңдерінде адамзат үшін басты құндылықтарының бірі болып табылған. Қазіргі таңда дін саласындағы мәселелер әр мемлекет үшін үлкен маңыздылыққа ие болуда. Діни саланы реттеу әлемдік тәжірибеде түрлі жолдармен жүзеге асырылады.

Кейбір мемлекеттер нақты бір дінге мемлекеттік мәртебе беріп бекітсе, қайсыбір мемлекеттер дінге мемлекеттік мәртебе берместен өз заңдарында дінді қолдайтындығы анықталған. Қазақстан тарихи түрде әртүрлі дінді ұстанатын алуан түрлі этностарды қабылдаған. Бүгінде Қазақстан көп этносты ғана емес, сондай-ақ көп дінді де ел. Сондықтан Қазақстан – зайырлы ұстанымды қабылдаған мемлекет. Ешбір дін мемлекеттік немесе міндетті дін ретінде белгіленбейді. Діни бірлестіктер мемлекеттен бөлінген және заң алдында тең.

Қазіргі заманда дін халықаралық аренаға да, елдің ішкі саясатына да ықпал ете отырып, маңызды рөл атқарады. Алайда дiннiң бiрiктiрушi күшiмен қатар оның өсiп келе жатқан ықпалы радикалдық және экстремистiк ағымдардың таралуы түрiндегi терiс салдарға да әкеп соғуы мүмкiн. Осыған байланысты дiни саясат мәселелерi көптеген мемлекеттер үшiн, оның iшiнде Қазақстан үшiн де ерекше өзектi болып отыр.

Құқықтық негіздер мен институттар

Қазақстанның дiни саясатының құқықтық базасын Конституция, «Дiни қызмет және дiни бiрлестiктер туралы» Заң және басқа да бiрқатар нормативтiк актiлер құрайды. Олар ар-ождан бостандығына, діндердің тең құқығына кепілдік береді және діни ұйымдар қызметінің тәртібін белгілейді. Конфессияаралық диалогты құруда мемлекет пен этноконфессиялық топтар арасындағы байланысты қамтамасыз ететін бірегей институт – Қазақстан халықаралық аренада Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының съезінің бастамашысы – дінаралық өзара іс-қимылдың беделді алаңы болып табылады.

Радикализмге қарсы күрес

Конфессияаралық диалог пен өзара түсіністікті нығайтумен қатар мемлекет алдында діни экстремизмге және қоғамның радикалдануына қарсы тұру міндеті тұр. Қазақстандық әлеуметтанушылардың бағалауы бойынша, азаматтардың 10%-ға жуығы діни саладағы мемлекеттік саясатты теріс бағалайды. Бұл қауіп- қатерлер Қазақстан билігін әсіресе жастар арасында ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын күшейтуге мәжбүр етті. Үкімет қаулысымен бекітілген бағдарламалар жыл сайын кешенді жоспарға сәйкес зайырлылық қағидаттарын нығайту мақсатында, конфессияаралық келісім мен тұрақтылықты қамтамасыз ету шаралары жүргізілуде. Арнайы мекемелер тарапынан радикалды мазмұнды анықтау үшін БАҚ пен интернет кеңістігіне тұрақты мониторинг жұмыстары жүргізіледі. Жыл сайын жүздеген, мыңдаған деструктивті интернет-ресурстары бұғатталып жатыр. Діни экстремизмге қарсы ақпараттық-насихаттық топ пен оңалту орталығының қызметіне мемлекет тарапынан қолдау көрсетілуде. Тұрғындар арасында дін мәселелерін сауатты түсіндіруге ерекше көңіл бөлінуде. Әлеуметтік зерттеулер көрсеткендей, қазақстандықтар үшін негізгі ақпарат көздері теледидар (38,8%), жаңалықтар сайттары (31,1%), YouTube арналары (24,9%) және әлеуметтік желілер (21,8%) болып табылады. Сонымен қатар, зерттеулердің қорытындысына сәйкес, азаматтардың үштен біріне (36,8%) діни саладағы мемлекеттік саясатқа қатысты ақпарат тапшылығын сезінеді. Бұл қазақстандықтарды, әсіресе өскелең ұрпақты тәрбиелеуге күш салу қажеттігін көрсетеді.

 

 

А.Дүйсен 

  

Түркістан облысының дін істері басқармасының

«Дін мәселелері зерттеу орталығы» КММ-нің

бөлім маманы