Қазіргі қоғам — жаңа ақпараттық технологиялардың қоғамы және XXI ғасырдың бұл ағымы — қоғам дамуының жаңа дәрежесіне жеткізді. Ақпарат алмасу, қарым-қатынас орнату, жұмыс іздеу, білім алу мүмкіндігі және тағы басқа іс-әрекеттер шынайы әлемге қарағанда виртуалды әлемде жүзеге асатын болды. Интернет жастардың ең сенімді құралдардың біріне айналды. Қазірдің өзінде әлем халқының 57 пайызы бетпе-бет тілдесуден гөрі, интернет арқылы, дәлірек айтқанда, әлеуметтік желі арқылы әңгімелеседі.

Әлеуметтік желілердің адамдардың мінез-құлқына әсері туралы тереңірек түсіну үшін, бірнеше аспектілерді қарастыруға болады:

1. «Психологиялық әсер»:

 «Кәсіби және жеке өмір»: Әлеуметтік желілер адамдардың кәсіби имиджіне әсер етуі мүмкін. Көптеген адамдар жұмыс берушілердің кандидаттар туралы ақпаратты әлеуметтік желілерден іздейтінін біледі.

«Салыстыру эффектісі»: Адамдар өз өмірлерін басқалармен салыстыру арқылы стрессті, мазасыздықты немесе төмен өзін-өзі бағалауды сезінуі мүмкін. Бұл әсіресе жастар арасында кең таралған.

2. «Әлеуметтік қатынастар»:

«Достық және қауымдастық»: Әлеуметтік желілер адамдардың жаңа достар табуына және әлеуметтік байланыстарын нығайтуға көмектеседі. Алайда, кейде шынайы қатынастардың орнына виртуалды байланыстар басым болуы мүмкін.

«Эмпатия мен қолдау»: Адамдар әлеуметтік желілерде бір-біріне эмоционалдық қолдау көрсете алады, мысалы, қиындықтармен бөлісіп, бір-біріне көмек көрсету арқылы.

3. «Контент және әсер етушілер»:

«Сарапшылар мен әсер етушілер»: Әлеуметтік желілерде танымал тұлғалардың пікірлері мен ұсыныстары көпшіліктің мінез-құлқына әсер етеді. Олар трендтерді қалыптастырып, өнімдерді немесе қызметтерді насихаттай алады.

«Визуалды контент»: Визуалды ақпарат (суреттер, видеолар) адамдарға терең әсер етуі мүмкін, әрі оларды эмоционалды түрде тартады. Бұл маркетингте кеңінен қолданылады.

4. «Технологиялық факторлар»:

«Алгоритмдер»: Әлеуметтік желілердің алгоритмдері пайдаланушылардың қызығушылықтарына негізделген контентті көрсету арқылы олардың назарын аударады. Бұл, кейде, адамдарды біржақты ақпаратқа бағыттауы мүмкін.

«Нақты уақыттағы реакциялар»: Пайдаланушылардың посттарына лезде жауап беретін жүйе, яғни «лайк» немесе пікір қалдыру, адамдардың эмоцияларына әсер етеді, оларды тез шешім қабылдауға итермелейді.

5. «Денсаулық мәселелері»:

«Кибербуллинг»: Әлеуметтік желілерде кибербуллингке ұшырау психикалық денсаулыққа зиян келтіруі мүмкін. Бұл жағдайды шешу үшін мектептер мен қоғамдастықтар арасында ақпараттандыру жұмыстары жүргізілуде.

Әлеуметтік желілердің әсері әр адамға әр түрлі болуы мүмкін, сондықтан олардың ықпалы туралы терең ойлану маңызды. Осылайша, әлеуметтік желілердің адамдардың мінез-құлқына әсері күрделі және көпқырлы. Олар адамдардың өміріне оң өзгерістер әкелуі мүмкін, бірақ сонымен қатар теріс әсерлері де бар.

Адам әлеуметтік желіде алған эмоциясын қайтадан алу үшін желіге оралады. Демек, адам әлеуметтік желіде қаншалықты мақұлданса, соғұрлым көп уақытын сонда өткізеді. Сонымен қатар әлеуметтік желіде жарияланған ақпаратты адамның қабылдау ерекшеліктерімен де байланысты. Адамның денсаулығы мен психикасына ісер етеді. Яғни әлеуметтік желіден басқа адамдардың жасанды өмірін көріп, неге менің өмірім мұндай емес деп ойлайды. Өздерін іштей жеп, одан күйзеліске (депрессия) ұшырап, денсаулығына кері әсер етеді.

Сол себептен шынайы өмір тіпті ең қымбат телефонның экранынан әлдеқайда қызыққа толы екеннін ұмытпау керек. Интернетсіз және әлеуметтік желілерсіз өмір өте жағымды әрі пайдалы. Уақыттың көп бөлігін кітап оқып, тренингтерге немесе курстарға жазылыңыз, шет тілдерін үйреніңіз, спортзалға барып, сауда жасап немесе достарынызбен табиғатқа жиі бару артық болмайды. Сіз әлеуметтік желісіз өмір әлдеқайда түрлі-түсті және қызыққа толы екенін түсінесіз.

 

 Б.Абдрахман

 

Түркістан облысы дін істері басқармасы

«Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-нің

теолог маманы