Шариғат – Ислам дінінің негізгі заңдары мен қағидаттарын білдіретін жүйе. Ол Алла Тағаланың адамдарға жол сілтеген хикметтері мен бұйрықтарына негізделеді. Шариғаттың негізгі мақсаты – адамзаттың өмірін жақсарту, қоғамның тұрақтылығын қамтамасыз ету және адамдар арасында әділеттілік пен тыныштық орнату. Шариғаттың қоғам өмірімен үйлесімділігі, әсіресе, қазіргі заманның әлеуметтік мәселелеріне қатысты түсінік пен пікірлер қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Шариғаттың негізінде адамзаттың барлық тұрмыстық мәселелеріне шешім табу мүмкіндігі жатыр. Бұл, әсіресе, отбасылық өмір, экономикалық қатынастар, әділеттілік, білім алу және қоғамдық қатынастарға қатысты мәселелерде айқын көрінеді. Шариғат адамды өз іс-әрекеттерінде дұрыс жолмен жүріп, қоғамға пайдалы болуға бағыттайды. Мұсылмандар бір-біріне сыйластықпен, әділдікпен және мейірімділікпен қарауы тиіс.

Табыс пен ниет – адам өмірінің маңызды элементтері. Исламда табыс пен жақсы ниетке ерекше мән берілген. Әрбір әрекет адамның ниетіне байланысты бағаланады, ал сол ниет шариғатқа сәйкес болғанда, табысқа жету мүмкіндігі артады. Сонымен қатар, табыс пен ниетті дұрыс бағыттау қоғамға пайдалы болатыны айтылған. Бұл тақырып исламның шариғаттық негіздері мен зайырлы ғылымдардың үйлесімділігін зерттеу, адамның өміріндегі маңызды мәселелерді түсінуге көмектеседі.

Исламдағы табыс ұғымы тек материалдық байлық пен қуанышқа жетуді ғана білдірмейді, ол рухани табыс пен адамгершілік құндылықтарға да негізделген. Егер адам өз ісін шынайы ниетпен, Алла разылығын көздеп жасаса, оның еңбегі дұрыс бағаланады. Бұл тек материалдық жетістіктерді ғана емес, рухани жетістіктерді де қамтиды.

Исламда табысқа жетудің негізгі қағидалары адал еңбек, әділеттілік және ниеттің тазалығы болып табылады. Алла Тағала әр адамның жасаған ісінің нәтижесін оның ниетіне байланысты бағалайды. Осыған байланысты, исламда адамның әрбір әрекеті шариғат талаптарына сәйкес болуы керек. Мысалы, жұмыс жасау барысында адам адалдықты, әділеттілікті ұстанып, ешбір алаяқтық немесе жалғандыққа жол бермеуі тиіс. Мұсылман адам еңбек еткенде тек өз пайдасын ғана ойламай, қоғамның игілігі үшін де жұмыс істеуі қажет.

Зайырлы ғылымдар мен шариғаттың арасында үйлесімділік бар. Шариғаттың талаптары мен зайырлы ғылымдардың теориялары мен практикасы бір-бірін толықтырып, адамзатқа ортақ игілікке бағытталған. Ғылым, білім алу және қоғамға пайдалы болу – Исламда мадақталған іс-әрекет болып табылады. Исламдағы білімге деген көзқарас жоғары деңгейде. Мұсылман адам білім алу үшін ешқашан тоқтамауы керек. Ғылым мен білім алу исламдағы негізгі мақсаттардың бірі.  Табысқа жету үшін адамның білім алуы, ғылыми жетістіктерге қол жеткізуі және қоғамға пайда келтіретін іс-әрекеттер жасауы қажет. Мысалы, сауда-саттықта адал болу, ғылым саласында зерттеулер жүргізу, қоғамда әділеттілік орнату – мұның бәрі Исламдағы табысқа жетудің жолдары болып табылады.

Әлеуметтік және экономикалық тұрақтылықтың негізі адал еңбек пен әділдікте жатыр. Шариғатта адамдар бір-біріне құрмет көрсетуі, бірлік пен ынтымақтастықты сақтау арқылы қоғамды дамытуға ұмтылуы керек. Қоғамның барлық мүшелерінің құқықтарын қорғап, кедейлер мен мұқтаждарға көмек көрсету – бұл қоғамның үйлесімділігі мен тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Осылайша, исламдағы табыс пен ниет мәселесі шариғаттың қағидаларымен үйлесіп, қоғамның дамуында маңызды рөл атқарады. Шариғаттың адам өміріне бағыт-бағдар беруі, оның барлық қырларын қамтуы арқылы қоғамның тұрақтылығы мен әлеуметтік әділеттілікті сақтау, әрбір адамға тең мүмкіндік туғызу мақсатында қызмет етеді.

 

Н.Әбухан

 

Түркістан облысы дін істері

басқармасының «Дін мәселелерін

зерттеу орталығы» КММ-нің теолог маманы